'Hogere coverkunde: een portert van plastische-chirurgie-royaltie Marijke Helwegen, in combinatie met de titel (Eigenbouwer) en een ondertitel - een onweerstaanbare mop. Het elegante formaat is géén grap. Vijf degelijke opstellen over cultuur-historische onderwerpen zoals Goede Smaak in Bezettingstijd of het gefnuikte 'Americaanse' avontuur van Theo van Doesburg in de jaren twintig. Degelijk specialistisch onderzoek met bronnen. Echt een blad voor in de schaduw. Kostelijk, die verholen woede van Van Doesburg aan de Amerikaanse galeriehoudster Jane Heap: 'Spijtig vind ik wel, dat u mijn werken tegelijk met de spullen van mijn tegenstanders heeft getoond!'

Een Eigenbouwer is iemand die bouwt zonder opdrachtgever, zonder aannemer en veelal zonder architect. Hij bouwt in hoofdzaak voor zichzelf. De eigen smaak van de eigenbouwer is richtinggevend. Het is de eigenbouwer die zich onttrekt aan de vele regels die gewoonlijk de praktijk bepalen en haar een keurslijf willen aanmeten. Dit geeft de intentie weer van de redactie van Eigenbouwer, Tijdschrift voor de goede smaak. Eigenbouwer verschijnt onregelmatig.

‘The test of a first-rate intelligence is the ability to hold two opposed ideas in mind at the same time and still retain the ability to function. One should, for example, be able to see things as hopeless and yet be determined to make them otherwise’. Dit bekende citaat van F. Scott Fitzgerald uit de essaybundel The Crack-Up vormt wellicht een leidraad voor het bestaan van de moderne mens. Ook voor de eigenbouwer geldt dit, alleen is hij nóg eerder geneigd tegengestelde opvattingen in zijn eindproduct te laten doorschemeren. Een eigenbouwer in de architectenwereld is per slot van rekening iemand die bouwt zonder opdracht van een opdrachtgever, zonder aannemer en veelal zonder architect. Het is iemand die zich onttrekt aan de geldende regels, maar zoekt naar datgene wat het best zijn eigen persoonlijkheid of smaakopvattingen weergeeft. We accepteren de verscheidenheid van de cultuur en willen slechts het kostelijke malle van het verleden een spreekbuis geven.

Het is misschien wel een van de belangrijkste taken van de mens op aarde om voortdurend aan zichzelf te werken. Niet alleen het innerlijk geweten, maar ook de uiterlijke verschijningsvormen moeten worden bijgeschaafd en geperfectioneerd. Maar uiteindelijk kent iedereen meerdere gezichten en is cosmetica niets minder dan een poging tot sublimatie van onszelf. Een streven naar perfectie. De belangrijkste trekken worden versterkt of verzwakt. Ornament is geen misdaad, maar een versterking van betekenis. Als die betekenis ontbreekt, wordt ornament, zoals de even keurige als perverse Adolf Loos reeds schreef, een teken van misdaad. De tijd stelt steeds andere eisen en we passen ons met toenemend gemak aan de normen van de gemeenschap aan. Die normen worden vanuit verschillende bronnen gevoed. De sociale media zijn thans maatgevend geworden. Maar zij blokkeren het brede panorama dat we zelf zouden moeten construeren.

Eigenbouwer trekt zich van dit alles zo min als mogelijk iets aan. Niet de wetten van een ‘creatieve industrie’ of de financiële stimulans van een sponsor zijn bepalend. Niet de vluchtige mode van de dag schrijft ons de les voor. We zijn niet afhankelijk van een van boven af opgelegde cultuurpolitiek. Eigen smaak wordt steeds onderzocht en anders gedefinieerd. ‘One’-smaak is wansmaak en uiting van culturele dominantie. Het eigene en het collectieve worden evenzeer geprezen als gehekeld.

Wij beseffen dat het afwerpen van elk keurslijf leidt tot het aantrekken van een ander, maar we willen toch een steentje bijdragen aan de destructie van de luchtkastelen die ons omringen. Een verrijking van de cultuureconomie is in deze tijden geen sinecure maar eerder een noodzakelijkheid. De zogenaamde creatieve industrie biedt slechts momentaan soelaas en is eerder een kenmerk van marketing dan van innerlijke sterkte. Ontwikkeling en bezinning vragen allebei om sterke impulsen. We zullen er vanuit een historisch perspectief naar blijven zoeken en eigen plannen smeden en verwezenlijken.